معرفی اسلام پژوهان برجسته | رضا اصلان

رضا اصلان نویسنده ایرانی-آمریکایی در زمینهٔ مطالعات و تاریخ ادیان می‌باشد. او استاد نگارش ابتکاری در دانشگاه کالیفرنیا، ریورساید می‌باشد. وی چندین جایزه جهت آثار خود دریافت نموده و از مدعوین رسانه‌های آمریکایی در موضوعات جهان اسلام است. کتاب اول وی «خدایی نیست جز خدای یکتا» تاکنون به سیزده زبان ترجمه شده‌است. اصلان عضو هیئت مشاورین سازمان نایاک است.

⏺ زندگی شخصی رضا اصلان

رضا اصلان (متولد ۱۳ اردیبهشت ۱۳۵۱، تهران) نویسنده ایرانی-آمریکایی درزمینه‌ی مطالعات و تاریخ ادیان و مجری تلویزیونی است. خانواده‌ی اصلان در سال 1357 یعنی در اثنای انقلاب اسلامی ایران به آمریکا مهاجرت کردند.

وی در منطقه خلیج سان‌فرانسیسکو بزرگ شد و در همان‌جا دوران دبیرستان را به پایان رساند. اصلان و نامزد سابقش امندا فورتینی در سال ۲۰۰۸ به نامزدی‌شان پایان دادند. او با یک کارآفرین به نام جسیکا جکلی که مسیحی است ازدواج و خانواده‌‌ای میان دینی تشکیل داد و اکنون صاحب سه پسر شده‌اند. اصلان خواهرزاده‌ی لیلا فروهر، خواننده‌ی موسیقی پاپ، است.¹

⏺ تحصیلات رضا اصلان

رضا اصلان ارشد دین‌شناسی را از دانشگاه سانتا کلارا دریافت نمود. وی همچنین دارای یک مدرک کارشناسی ارشد مطالعات الهیات از مدرسه الهیات هاروارد، یک کارشناسی ارشد ادبیات داستانی از دانشگاه آیووا، یک مدرک دکترای PhD جامعه‌شناسی از دانشگاه کالیفرنیا در سانتا باربارا است.

اصلان در تز دکتری خود با عنوان «جهادگرایی جهانی به‌عنوان یک جنبش اجتماعیِ فراملی: چارچوب نظری²» در سال 2009 فعالیت‌های مذهبی مسلمانان عصر حاضر را موردبحث قرارداد.³

⏺ گرایش دینی و مذهبی

اصلان در خانواده‌ای شیعه به دنیا آمد⁴. وی در 15 سالگی به مسیحیت آونجلیکال تغییر دین داد و سپس مجدداً قبل از قبولی در دانشگاه هاروارد به اسلام گروید⁵. اصلان دریکی از مصاحبه‌هایش در این مورد گفته است: «من مسلمان هستم و سوفی‌گری گرایش من است⁶».

وی با وجود این، خود را از حواریون یا پیروان مسیح می‌داند. اصلان در سال 2013 در مقاله‌ای که در واشنگتن‌پست منتشر شد نوشت: «من نمی‌گویم که اسلام حق است و مسیحیت ناحق، بلکه معتقدم همه‌ی مذاهب زبان و مجموعه‌ای از نمادها و استعارات برای بیان ایمان به خداوند هستند.» به اعتقاد او اسلام نهادی ساخته‌ی دست بشر و متشکل از نمادها و استعاراتی برای بیان چیزهای غیرقابل بیان یعنی ایمان است.

علاقه‌ی اصلی او به نمادها و استعارات موجود در ادیان است. با این فرض، به دید او اسلام نسبت به دیگر ادیان حقانیت بیشتری ندارد، بلکه آن را نوعی زبان [برای بیان ایمان] می‌داند⁷. وی اذعان می‌کند که در دنیا برخی او را مرتد از اسلام و برخی دیگر او را مدافع اسلام می‌دانند.

⏺  آثار و کتب رضا اصلان

رضا اصلان چهار کتاب درزمینه‌ی ادیان نگاشته است:

   ☑️ خدایی نیست جز خدای یکتا⁸

این کتاب در سال 2005 چاپ شد، یعنی حوالی دورانی که اسلام هراسی در آمریکا در پی حادثه‌ی 11 سپتامبر به اوج خود رسیده بود. وی در این کتاب سعی می‌کند اسلام را از ابتدا تا امروز شرح دهد و در اثنای کار به توضیح تصورات غلط در مورد اسلام بپردازد و اسلام را یک دین ساده و در عین حال انعطاف پذیر در برخورد با فرهنگ ها توصیف کند. او بعلاوه اسلام سیاسی را بسط داده و آینده‌ی محتمل این دین را پیشبینی می‌کند.

به اعتقاد او بدون دانستن فضایی که پیامبر در آن متولد شد نمی‌توان حقیقتا به معنای آیات قرآن و پیام حضرت محمد (ص) پی برد. از دید او، همانطور که بودا برای اصلاح هندوئیسم آمد و بودیسم را ایجاد کرد، و مسیح یهودیت را اصلاح و به مردم منتقل کرد، پیامبر اسلام نیز فرهنگ‌ها و سنن آن زمان را برداشت و اثری نو و اصلاح شده خلق کرد. وی در این کتاب، دلیل مشکلات امروزی اسلام را امپریالیسم غربی و تفسیر به رأی و سوء علمای گذشته‌ از اسلام می‌داند و راه‌حل عبور از این مشکلات را اسلام سکولار معرفی می‌کند و مفهوم «برخورد تمدن‌ها» را به چالش می‌کشد.⁹

   ☑️ ورای بنیادگرایی: مقابله با افراط‌گرایی مذهبی در عصر جهانی‌سازی

این کتاب، دومین اثر مکتوب اصلان است. وی در این کتاب ایدئولوژی طالبان، القاعده و شبهه نظامیان هم‌فکر آن‌ها در جهان اسلام را توضیح می‌دهد و به خشونت‌ها و افکار مشابه آن‌ها را در دو دین مسیحیت و یهودیت را موردبحث قرار می‌دهد.

او همچنین میان جهادگرایی و اسلام‌گرایی تمییز قائل می‌شود و می‌گوید: اسلام‌گراها اهداف دینی خود را از طرق قانونی دنبال می‌کنند و در مقابل جهاد‌گراها در میان این دنیا و دنیای موازی خود زندگی می‌کنند. وی معتقد است وجود اسلام‌گراها همواره در از بین رفتن جهادگرایان مؤثر بوده است.¹⁰

   ☑️ غیور: زندگی و زمانه عیسای ناصری

این کتاب در سال 2013 چاپ شد. اصلان در این کتاب روایتی تاریخی از شخصیت عیسای ناصری بر اساس شواهد موجود ارائه می‌دهد. وی به این نتیجه می‌رسد که عیسی مسیح یک یهودی شورشی و آخرت شناس بوده است که آموزه‌هایش در مورد حکومت الهی احتمالا به سقوط دیکتاتوری روم بر یهودیه منجر می‌شده است.

برخلاف روایت اسلام مبنی بر هبوط مسیح، وی با ارائه ی مستندات تاریخی به این نتیجه می‌رسد که وی توسط حکومت روم به صلیب کشیده شده است.¹¹
در 26 ژوئن 2013، رضا اصلان طی مصاحبه‌ای جنجالی با فاکس نیوز میان بسیاری از مخاطبین جمهوری‌خواه و مسیحی فاکس نیوز و بسیاری از دموکرات‌ها و لیبرال‌های جبهه‌ی مخالف مواضع فاکس، شناخته شد و طبق گفته‌ی اصلان "صبح روز بعد 10 هزار دنبال کننده در توییتر" پیدا کرد. موضوع مصاحبه، کتاب رضا اصلان به نام «غیور: زندگی و زمانه عیسای ناصری» (ترجمه‌ی خانم فاطمه صادقی‌گیوی 1394) بود که این مصاحبه نهایتاً کتاب را به پرفروش‌ترین کتاب نیویورک‌تایمز تبدیل کرد.¹²

   ☑️ خدا، [بخشی از] تاریخ بشری

در این کتاب رضا اصلان سیر تطور و تکامل دین را در میان انسان‌ها با زبانی نثرگونه توضیح داده و دلیل وجودی آن را تلاش انسان برای فهم خدا و معنویت، بواسطه‌ی نسبت دادن ویژگی‌های انسانی به خداوند می‌داند.

وی معتقد است نسبت دادن شخصیت انسانی به خدا عملکرد طبیعی مغز انسان است و همین گرایش است که عقیده‌ی شباهت انسان به خدا را مرکز همه‌ی ادیان قرار داده است. به قول او، انسان‌ها "خداوند را نسخه‌ی تمام و کمال و پاک خود می‌دانند."، اما معتقد است چنین گرایشی ما را به سمت دادن نسبت‌های بد و رذایل اخلاقی و رفتاری به خداوند نیز سوق داده است.¹³

   ☑️ فعالیت‌های متفرقه رضا اصلان

رضا اصلان همچنین کتابی تحت عنوان Tablet and Pen نگاشت. او در این کتاب اشعار و نکته‌های نابی که از زبان‌هایی همچون ترکی، فارسی و عربی وجود دارد و بسیاری از مردم از آن‌ها بی‌خبرند، را به کمک متخصصانی از همین زبان‌ها ترجمه کرده است. از زبان فارسی اشعاری از شاعران سیاسی و ناشناخته‌ی ایران ازجمله حامد مصدق و علیرضا بهنام نیز ترجمه کرده است. انتشار این کتاب به کمک سایت «کلمات بدون مرز»¹⁴ انجام‌شده است.¹⁵

اصلان بعلاوه در تولید فیلم سینمایی «پرنس ایرانی، شن‌های زمان»¹⁶ با استودیوی بوم‌جِن¹⁷، همکاری داشته است¹⁸. اصلان بعلاوه در تولید مجموعه‌ی «درباره‌ی پادشاهان و پیامبران»¹⁹ نیز در جمع تولیدکنندگان بوده است. این فیلم روایتی انجیلی از زندگی حضرت داوود از کودکی تا پادشاهی است.²⁰
اصلان همچنین در مصاحبه‌های پراکنده‌ای ازجمله حضور در شبکه‌ی الجزیره و مناظره با لارنس کراس²¹، مصاحبه با شبکه‌ی آرتی روسیه و سایر شبکه‌های شناخته‌شده‌ی تلویزیونی به جنبش جدید آته‌ئیسم حمله کرده و آن‌را پوسته‌ای بیش نمی‌داند. به عقیده‌ی او متفکران آتئیست قدیم طبق تحقیقات، مطالعات و باعمق بیشتری عقاید آتئیست خود را ارائه می‌کردند و همین امر، مناظره و پاسخ به ادعاهایشان با ارزش می‌کرده است. وی ریچارد داوکینز، از آته‌ئیست‌های معروف اهل انگلستان، را احمقی می‌خواند که روزانه خود را مضحکه‌ی خاص و عام می‌کند چرا که داوکینز با انکار وجود خالق برای جهان اخلاقیات را انکار کرده و اعمالی همچون رابطه جنسی با کودکان، آدم خواری و غیره را از رفتارهای عادی بشری تلقی می‌کند.
از فعالیت‌های دیگر رضا اصلان می‌توان به حمایت او از پیروان فرقه‌ی بهاییت در ایران و رفتار "تبعیض‌آمیز" دولت ایران با آن‌ها اشاره کرد.

⏺ دیدگاه‌های سیاسی

وی در سخنرانی‌های خود، نظام جمهوری اسلامی ایران را در شکل فعلی مردود می‌داند اما درعین‌حال از مدافعین دین اسلام در میزگردهای سیاسی و گفتگوهای ضد مذهب بوده است و نیز درعین‌حال مخالف دخالت نظامی آمریکا در عراق و ایران است. اصلان در مورد احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور سابق ایران، مقالات بسیاری را منتشر کرده است که بند زیر از مقاله‌ی او در نشریه آتلانتیک در سال ۱۳۸۹ می‌تواند موضع کلی وی را جمع‌بندی کند:

«احمدی‌نژاد، نه خودش و نه حکومتی که ظاهراً در دست دارد، در قالب شخصیت‌پردازی و کاراکتر خاصی نمی‌گنجد. در واقع ماهیت کدر و جناح‌بندی شده حکومت ایران، برداشت شفاف و ساده‌ای را ارائه نمی‌کند. مشخص نیست که احمدی‌نژاد قصد اصلاحات مشروع دارد یا اینکه دارای گرایش‌ها و تاکتیک‌های ویژه سیاسی است. اما اگر مخالف رژیم ملایان هستید، اگر خواهان آزادی‌های گسترده‌تر اجتماعی و سیاسی برای مردمان ایران هستید و ایرانی را در ذهن می‌پرورانید که الگوهای آینده خود را از گذشته شکوهمندش می‌گیرد، خواسته و ناخواسته، نقاط مشترک متعددی با محمود احمدی‌نژاد دارید.»²²
اصلان، دو سال پس ‌از این نوشتار، در نشریه سیاست خارجی، مورخ ۱۲ ژوئن ۲۰۱۳، در مقاله‌ای با عنوان «در نبود محمود»، می‌نویسد: «پس از احمدی‌نژاد دیگر فردی باقی نمی‌ماند که در برابر ملایان ایران ایستادگی کند.»²³
⏺ وی همچنین پس از حملات ژوئن سال ۲۰۱۷ در لندن، اصلان در توییتر، ترامپ را به خاطر پاسخش به این حمله «فردی کثیف» و یک «مرد نوزاد گونه» خواند. سی‌ان‌ان در ۹ ژوئن ۲۰۱۷ در پاسخ به این اظهارات اعلام کرد روابط خود با اصلان را قطع خواهد کرد و فصل دوم مجموعه معتقد را پیگیری نخواهد کرد. اصلان درباره این لغو ساخت گفت من روزنامه‌نگار نیستم. من یک دانشور و صاحب‌نظر اجتماعی هستم؛ و من با سی‌ان‌ان موافقم که بهتر است راهمان را جدا کنیم.²⁴
⏺ همکاری با نایاک: اصلان اکنون عضو هیئت مشاورین سازمان نایاک (شورای ایرانی-آمریکایی ملی) است. در سال 2015 وی به همراه 73 نفر از صاحب‌نظران این شورا، بیانیه‌ی حمایت از برجام را امضا کرد.²⁵

⏺ پروژه‌های تلویزیونی

    ☑️بازماندگان

در سال ۲۰۱۵, اصلان به‌عنوان تهیه‌کننده مشاور به فصل دوم و سوم سریال محبوب بازماندگان HBO پیوست. اصلان علاوه بر کمک به پرداختن بنیان این برنامه در شخصیت کوین گاروی در فصل دوم نقش محوری داشت.

    ☑️معتقد (Believer)

رضا اصلان در مجموعه مستند «معتقد» به توصیف میدانی ادیانی می‌پردازد که به اعتقاد او کمتر دیده ‌شده یا سوءبرداشت‌هایی در مورد آن‌ها وجود دارد. این برنامه از شبکه‌ی سی‌ان‌ان پخش می‌شد اما در پی توهین توییتری او به ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، پخش آن متوقف شد. در چند قسمت تولیدشده اصلان بیش از هر دین دیگری به هندوئیسم، آگوریسم، آیین وودو در هائیتی و ادیان نوظهور در آمریکا ازجمله ساینتولوژی، Jezus و غیره می‌پردازد. رضا اصلان به‌عنوان مجری برنامه «معتقد» که در ماه مارس سال ۲۰۱۷ از شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان پخش شد، به توصیه یکی از اعضای فرقه‌ای بنام آگوری²⁶ در هند اقدام به خوردن مغز پخته انسان کرد. این اقدام اصلان باعث ترس مخاطبان سی‌ان‌ان شد و انتقادات فراوانی را در پی داشت. تولسی گابارد، نخستین هندوی عضو کنگره آمریکا از اینکه سی‌ان‌ان قدرت خود را در راستای افزایش سوءتفاهم و ترس مردم از آیین هندو به کار گرفته ابراز ناراحتی کرد.

مستند معتقد در شبکه انجمن بین المللی ترنم صلح منتشر شده که به شرح زیر است:

تیزر مستندBeliever :

قسمت اول: تناسخ، کارما و... به چه معناست؟ آگوری ها چه کسانی هستند؟

 
قسمت دوم: سیستم کست و تناسخ، چگونه شکاف طبقاتی پیچیده‌ای در هند رقم زده است؟ چرا ثروتمندان هند از این سیستم حراست می کنند؟

  
قسمت سوم: گورو چه اعتقادیست و به چه کسانی اطلاق میشود؟ علت جدا افتادن آنها از جامعه هند چیست؟ از اعتقاد به خدای ویشنو تا خوردن گوشت و استخوان انسان!

 
قسمت چهارم: آگوری‌ها از ساخت مدرسه، بیمارستان و... برای ترویج عقاید خود بین مردم فقیر هند بهره میبرند!

   
قسمت پنجم: نسل دوم و سوم آگوری‌ها برای ارتباط بیشتر با جامعه از آن آداب و رسوم ترسناک خود فاصله گرفته و به ساخت مدرسه، بیمارستان و... برای ترویج عقاید خود بین مردم فقیر هند روی آورده‌اند!

    
تیزر بخش دوم مستند معتقد:

---

منابع و مآخذ:

^{1 Ali, Syed Hamad (2011), “Islam's pulse in the US”, gulfnews.com.}

^{2 Global Jihadism as a Transnational Social Movement: A Theoretical Framework}

^{3 Graham, David (2013), “Is Muslim Academic Reza Aslan More Biased Than a Christian Scholar?” TheAtlantic.com}

^{4 Daily Mail Reporter, (2013), “Muslim author's book about Jesus goes top of Amazon's sales charts after TV interview challenging his credentials goes viral”, DailyMail.uk}

^{5 Garibaldi (2011), “Exclusive Loonwatch Interview with Reza Aslan”, LoonWatch.com}

^{6 Murphy, Dan, (2013), “Can Muslims write about Christianity?”, csmonitor.com}

^{7 Roig-Franzia, Manuel (2013), “Reza Aslan: A Jesus scholar who’s hard to pin down”, washingtonpost.com}

^{8 No God but God: The Origins, Evolution, and Future of Islam}

^{9 Aslan, Reza (2005), No god but God}

^{10 Grey, Tobias (2009), “Book Review: 'How to Win a Cosmic War' by Reza Aslan”, washingtonpost.com}

^{11 Martin Dale B. (2013), “Still a Firebrand, 2,000 Years Later”, nytimes.com.}

^{12 Bosman, Julie (2013), “Odd Fox News Interview Lifts Reza Aslan’s Biography on Jesus”, nytimes.com.}

^{13 Aslan, Reza, rezaaslan.com}

^{14 wordswithoutborders.org}

^{15 Aslan, Reza (2010), Interview, “Reza Aslan: “Tablet and Pen”, dianerehm.org.}

^{16 Prince of Persia: The Sands of Time (Movie, 2010)}

^{17 BoomGen Studios}

^{18 Aslan, Reza, “About” article from rezaaslan.com.}

^{19 Of Kings and Prophets (Series, 2015-16)}

^{20 Miller, Bettye (2015), “ABC Picks Up TV Series Developed by UCR Scholars”, ucr.edu.}

^{21 Lawrence Krauss}

^{22 Aslan, Reza (2011), “Do We Have Ahmadinejad All Wrong?” theatlantic.com.}   

^{23 Aslan, Reza (2013), “Missing Mahmoud”, foreignpolicy.com.}   

^{24 Stelter, Brian (2017), “CNN cancels Reza Aslan's show "Believer" after profane anti-Trump tweets “, cnn.com.} 

^{25 Aslan, Reza (2014), “A Message from Reza Aslan”, www.niacouncil.org.}

^{26 Aghori}