آیا مطالعه اسلام لزوما به شناخت اسلام منجر میشود؟
ایندکس اسلامیکوس (Islamicus Index) مجموعه‌ای است که تلاش کرده است آثار مکتوب غربیان راجع به اسلام را از حدود سال 1900 تا پایان قرن بیستم فهرست کند. این فهرست در دو جلد به چاپ رسیده است و عدد آثار اشاره شده در آن از سی هزار اثر بالاتر می‌رود. اما باید از خود پرسید این آثار تا چه میزان به شناخت واقعی غربیان از اسلام کمک کرده است؟! چند درصد از نویسندگان این آثار با استفاده از منابع دست اول و بدون پیشداوری و استفاده از روش‌های صحیح به مطالعه اسلام پرداخته‌اند؟! آیا اسلامی که در این منابع معرفی میشود با آنچه علما و محققان متدین به دین اسلام، از اسلام دریافت می‌کنند همخوانی دارد و اگر ندارد مشکل در کجاست؟!
یکی از نقاط چالش کلیدی در شناخت غربی‌ها درباره اسلام، تصویری است که غربیان از حضرت محمد(ص) در ذهن دارند. غربی‌ها چه در دوره‌های آغازین آشنایی‌شان با اسلام و چه در قرون جدید، بجز برخی استثناها، تصور صحیحی از پیامبر اسلام نداشتند و شاید بتوان تفاوت میان تحقیقات ابتدایی و تحقیقات معاصر راجع به اسلام و پیامبر آن را صرفا از حیث زبان و ادبیات بحث دانست؛ به گفته نورمن دانیل در کتاب «اسلام و غرب» به راحتی می‌توان خط سیر تحقیقات غربی راجع به اسلام از مکتوبات پیتر ارجمند (قرن 12م.) تا مجلات و مقالات قرن بیستم را دنبال کرد و تاثیر و تأثر میان آنها را مشاهده کرد. نویسنده غربی دیگری در کتابش می‌گوید «تصویری که مسیحیان اروپایی از مسلمانان از قرن هفتم تا سیزدهم ارائه کردند مجموعه ای از مسائل اعتقادی خدشه‌دار و تحریف شده را بنا کرد که همچنان بر شعور غربیان این عصر نیز حاکم است.» (جان و تولان، اسلام در تصور اروپاییان قرون وسطی). زمانی جنگ‌های صلیبی، زمانی استعمار و غارت‌گری غربی از جهان اسلام و زمانی نیز توهم اسلام‌هراسی و دشمن سازی از مسلمانان این خلاصه‌ای از دوران تعامل جهان غرب با جهان اسلام بوده و بر این اساس همواره بهانه‌هایی برای غلبه سیاست بر صداقت در تحقیقات وجود داشته است.
با این مقدمه کوتاه اهمیت تک ستاره‌هایی همچون هانری کربن، خانم آنه ماری شیمل و دکتر ایزتسو در میان محققان غربی بیشتر فهمیده میشود؛ کسانی که تلاش کرده‌اند از این دور فریبنده تحقیقات غربی خود را خارج کنند و با شناختی عمیق که نه حاصل کار کتابخانه ای، که محصول سالها همزیستی و همزبانی با مسلمانان است، مطالعات اسلامی را متحول سازند. با پیگیری مطالب این کانال با زندگی و آثار این محققان آشنا خواهید شد.
